ADAPTACIONS AO MEDIO TERRESTRE E AEREO:

Os seres vivos xurdiron no medio acuático, e posteriormente conquistaron o medio terrestre, moito máis hostil para a súa supervivencia. No medio terrestre, a sequidade ambiental e os cambios bruscos de temperatura supoñen retos que esixen a adquisición de órganos e estruturas moi especializados.

Adaptacións ao medio terrestre

As principais adaptacións dos animais ao medio terrestre son:

• Cubertas e tegumentos de protección para evitar a desecación e soportar os cambios bruscos de temperatura. A este tipo pertencen as escamas e as cunchas dos réptiles.

• Sistemas respiratorios capaces de captar osíxeno do aire, coma o sistema traqueal nos insectos e o pulmonar nos vertebrados terrestres.

• Sistemas de transporte e extremidades máis fortes, como as ás e as patas.

• Esqueleto para desprazarse e manterse ergueitos, coma o esqueleto interno dos vertebrados.

• Estruturas para a captura de alimentos e a reprodución, coma o ovo con casca ou a placenta.

• Cambios da temperatura corporal, coma o letargo invernal.

A hibernación dos mamíferos

O letargo dos osos é diferente ao dos pequenos mamíferos, como as marmotas. Os osos non chegan a perder completamente os sentidos e non pasan por un letargo total, polo que algúns autores o denominan letargo, no canto de hibernación.

Nos osos, a temperatura corporal mantense por enriba da ambiental grazas ás súas adaptacións ao frío: gran masa corporal, unha capa de graxa, a grosa pelame outonal e a postura recollida para hibernar.

Nas marmotas e noutros pequenos mamíferos, o consumo de enerxía é moi elevado, o que lles produce un maior grao de letargo.

Adaptacións ao medio aéreo

Un dos trazos máis característicos de moitas especies animais terrestres é a súa capacidade para voar.

Nas aves, as principais adaptacións para o voo son ósos máis lixeiros e resistentes, extremidades anteriores transformadas en ás, pulmóns con expansións, chamadas sacos aéreos, para acumular aire; perda da cola ósea para alixeirar o peso do corpo, e existencia de plumas que facilitan o voo e que tamén manteñen a temperatura corporal.

No caso dos insectos tamén existen unhas expansións membranosas que, xunto ao seu pequeno tamaño e peso, permiten a estes organismos desprazarse polo aire.

Halcón peregrino.

Adaptacións das plantas

Entre as principais adaptacións das plantas ao medio terrestre destacan:

• Sistemas de transporte eficaces para distribuír os nutrientes a grandes distancias, coma os vasos condutores das plantas superiores.

• Sistemas de fixación ao substrato, ou raíces, para sosterse e poder captar a auga e os elementos minerais do chan.

• Talos que permiten ás follas captar a maior cantidade de luz posible.

• Estruturas e fibras que confiren dureza e resistencia aos talos para manterse ergueitos, como a madeira ou xilema.

• Estomas nas follas que permiten o intercambio gasoso coa atmosfera.

Adaptacións á temperatura

No medio terrestre, os cambios de temperatura son moito máis acusados que no medio acuático.

As principais adaptacións á calor son:

• A acumulación de auga en follas e talos engrosados, e a diminución do número dos estomas e a súa apertura só durante a noite para evitar a perda de auga por transpiración.

• A transformación de follas en espiñas e o desenvolvemento de raíces longas e profundas para absorber auga.

Algunhas adaptacións dos vexetais ao frío son:

• Detención da fotosíntese durante a época fría, o que leva á caída das follas, como nos vexetais caducifolios.

• Perda da parte aérea durante a época fría e desenvolvemento de estruturas subterráneas como bulbos, tubérculos e raíces con substancias de reserva, coma o xacinto ou o gladíolo.

• Presenza de follas resistentes e correúdas, protexidas por capas céreas, que non caen durante o inverno, como no caso dos piñeiros e abetos.

Parasitismo e adaptación

O parasitismo é un fenómeno xeral de adaptación e dependencia entre seres vivos. Os parasitos derivaron de antepasados de vida libre que tiveron que evolucionar e adoptar profundos cambios de formas e funcións.

Os protozoos posúen estruturas para facilitar a entrada á célula hóspede, ademais de encimas adecuadas que lles permiten a penetración e destrución de tecidos.

Nos metazoos é frecuente a atrofia dos órganos motores e dos sentidos, e un estado rudimentario dos sistemas dixestivo, secretor e nervioso. En cambio, posúen garras, ventosas ou espiñas que serven para adherirse ao hóspede.

Pero a característica máis rechamante deste tipo de parasitos é a súa capacidade reprodutora, unha adaptación útil pola escasa probabilidade que ten un ovo de chegar a individuo adulto.